Terminal Server Lisanslaması – Bölüm 2

Bu makalede bir önceki bölümden farklı olarak konuyu biraz daha teknik anlamda inceleyeceğiz. Lisans sunucusu kurarken hangi seçenekleri işaretlemeliyiz? Bu seçeneklerin anlamları ve sistemin seçimimize göre davranış şekli nasıl olur? Lisans Sunucusunu hangi sunucuya kurmalıyız ve Terminal Sunucular, Lisans sunucularını nasıl bulur, bu konudaki problemler nasıl giderilir gibi bir çok sorunun cevabını bulacaksınız.

Terminal Sunucusu Lisans Hizmeti

Terminal Sunucusu Lisans Hizmeti, sunucuya uzaktan bağlanmak için kullandığımız Terminal Sunucusu Bileşenlerinden ayrıdır.

Windows 2003 Terminal Sunucusu ortamlarında, TS licencing hizmeti bir Windows 2003 Server üzerine kurulmalıdır. Bu sunucu sistemdeki herhangi bir Windows 2003 Server olabilir ve üzerinde Terminal Server kurulu olmak zorunda değildir. Windows 2003 Server olan herhangi bir file server ya da print server üzerine kurabilirsiniz.

TS Licencing Hizmetini kurduğunuz sunucu bir domain controller (etki alanı denetleyicisi) olmak zorunda değildir. TS Licencing hizmeti kurulumunu, işletim sistemi kurulurken yapabileceğiniz gibi sitem tamamen kurulduktan sonra da yapabilirsiniz. (Control Panel | Add/remove Programs | Windows Components | Terminal Services Licencing Service)

TS Licencing Sunucusu için özel bir sunucu kurmanıza gerek yoktur. Sunucu üzerinde rahatlıkla gözardı edebileceğiniz RAM ve Harddisk kaynağı kullanır. (Ortalama 10 MB RAM ve 6000 kullanıcılık lisans için 5 MB kadar disk alanı). TS Lisans sunucusunun internete erişimi olması gerekmez.

TS Lisans Hizmeti Kapsamı

TS Lisans Hizmeti kurulumu sırasında kapsam (scope) olarak “Enterprise” ya da “Domain or Workgroup” seçeneklerinden birini belirlemeniz istenir. Bu seçenek lisans sunucunuzun Terminal Serverlarınızla nasıl anlaşacağını belirler ve size hangi Terminal Sunucularının, Lisans sunucunuzdan lisans alabileceğini kontrol etmenizi sağlar. Lisans sunucunuz, tüm Active Directory site’a (Enterprise Licencing Server) mı hizmet verecek yoksa tüm etki alanı ya da çalışma grubunuz (Domain/workgroup licencing server) için mi hizmet verecek?

Enterprise Scope:

Bu kapsam lisans sunucunuzun etki alanına üye olmasını (domain member) gerektirir. Lisans sunucunuz Active Directory yapınızdaki tüm Terminal Sunucularının Lisans taleplerine cevap verektir. Active Directory yapınızda çok sayıda domain (etki alanı) bulunabilir ve bu domainlerde ayrı terminal sunucular bulunduruyor olabilirsiniz.

Bu kapsam Terminal Server larınızın Active Directory nin bir parçası olmalarını gerektirir. TS Lisans Hizmeti başladığında, Lisans sunucusu kendisini bir etki alanı denetleyicisine kaydettirir. Böylece Terminal Server lar, herhangi bir etki alanı denetleyicisinden lisans hizmetinin hangi sunucu üzerinde çalıştığını sorgulayabilirler.

Domain / Workgroup Scope:

Bu kapsam seçildiğinde lisans sunucusu iki ayrı şekilde davranabilir:

1. Etki alanına dahilse: Bu durumda lisans sunucunuz, üyesi olduğu etki alanına dahil olan tüm terminal serverlara hizmet verecektir. Domain iniz bir çok active directory site üzerinde bulunsa dahi bu durum geçerlidir.

2. Çalışma grubu çalıyorsa: Bu durumda lisans sunucunuz kendisini herhangi bir etki alanı denetleyicisine kaydetmeye çalışmayacaktır ve dolayısıyla terminal server larınızda lisans sunucunuzu manuel olarak göstermek durumunda kalacaksınız.

Terminal Server Lisans Sunucusu Etkileştirmesi

TS Lisans Hizmeti sunucuya yüklendikten sonra, Terminal Services Licencing (Start | programs |Administrative toos | Terminal server licencing) aracı kullanılarak Microsoft Clearinghouse’ da etkinleştirilmelidir. Bu etkinleştir-me lisans sunucusuna dağıtacağı dijital sertifikaları verecektir.

Terminal Server Lisans Sunucusu activasyonu için Start | programs |Administrative toos | Terminal server licencing içerisinden sunucuya sağ tıklayıp etkileştir’i seçmeniz yeterlidir. Etkinleştirme internet, fax veya telefon ile yapılabilir. Bu etkinleştirme işlemini lisans sunucusunun kendisi üzerinden yapmak zorunda değilsiniz. Başka bir bilgisayardan Terminal server licencing mmc konsolunu kullanarak, lisans sunucusuna bağlandıktan (şekil-1) sonra sunucuya sağ tıklayarak etkinleştirmeyi yapabilirsiniz. Bu durumda internet üzerinden etkinleştirme yapacaksanız dahi TS lisans sunucunuzun internete bağlı olma zorunluluğu ortadan kalkıyor. Etkinleştirme yapacağıniz bilgisayarın etkinleştirme esnasında internete bağlı olması yeterli.

Şekil – 1

Terminal Server’larınız TS Licencing Server’ınızı Nasıl Bulur?

Network’unuzde bir ts licencing server kurmanız terminal serverlarınızın lisanslama sunucusunu otomatik bulacağını garanti etmez. Bu konudaki problemleri çözebilmek için işleyişi biraz inceleyelim.

Bir Windows 2003 Server’a Terminal Server bileşenini yüklediğiniz andan itibaren TS Lisans sunucusunu aramaya başlar. Bu arama işlemine “Licence Server Discovery” denir ve işleyiş Terminal Sunucunun bulunduğu ortama göre 4 farklı şekilde gerçekleşebilir.

1. No Domain (Etki alanı içinde değil)

2. Windows NT 4.0 Domain

3. Active Directory Domain, TS Lisans sunucusu Domain modda çalışıyor.

4. Active Directory Domain, TS Lisans sunucusu Enterprise modda çalışıyor.

Hard-Coding Prefered Licence Servers

Yukarıdaki 4 durumdan hangisi geçerli olursa olsun, manuel olarak istediğimiz Terminal Server’a istediğiminiz TS Lisans sunucusunu gösterme şansımız var.

Bunun için terminal sunucuya bir registry key (klasör) eklememiz gerekiyor. Start | Run ‘ a tıklayın. “Regedit” (tırnaklar olmadan) yazıp OK’e basın.

HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM\ControlSet\Services\TermService\Parameters\ dizinine ilerleyin.

Parameters anahtarına sağ tıklayıp New | Key ‘ i seçin. Oluşan yeni anahtarı LicenceServers olarak adlandırın. LicenceServers’a sağ tıklayın ve yine New | Key ‘i seçin. Oluşan yeni anahtarın adını Lisans sunucunuzun NETBIOS adını verecek şekilde yeniden adlandırın (Şekil -2).

Şekil – 2

Birden çok Lisans Sunucusu kullanıyorsanız herbiri için o lisans sunucusunun NETBIOS adıyla ayrı bir key oluşturmalısınız ancak Terminal Sunucunuz bunlardan sadece bir tanesini kullanacaktır.

İşlem bittikten sonra yaptığımız değişikliğin geçerli olması için terminal sunucuyu yeniden başlatın.

Yapmış olduğumuz bu manuel işlem Terminal sunucusunun, Lisans sunucusunu otomatik olarak bulamadığı ya da bizim otomatik olarak bulmasını istemediğimiz durumlarda kullanılabilir.

Windows Nt 4 Etki Alanları veya Çalışmagrubu Ortamlarda TS Lisans Sunucusu Bulma

Active Directory olmayan ortamlarda Terminal Sunucusu öncelikle LicenceServer registry anahtarı altında manuel olarak atanmış bir key olup olmadığına bakar. Böyle bir anahtar yoksa ya da bu anahtar altında tanımlanmış lisans sunucularına erişilemiyorsa; Terminal Sunucusu, lisans sunucusunu bulmak için NETBIOS broadcast yapar. (Netbios broadcast yönlendirilebilir (routable) olmadığı için sadece aynı subnet’deki lisans sunucularına erişilebilir.) Eğer birden çok lisans sunucusu Netbios broadcast’e cevap verirse Terminal Sunucusu bunların isimlerini hatırlar ve içlerinden birini seçer.

Terminal Sunucusu bir lisans sunucusu bulduktan sonra periyodik olarak lisans sunucusunun varlığını kontrol eder. Eğer lisans sunucusunu bulamazsa daha önce yapmış olduğu NETBIOS broadcast’e cevap veren diğer bir lisans sunucusunu seçer. Hiçbir lisans sunucusuna erişilemezse discovery process en baştan alınarak yenilenir.

Tablo-1 Terminal Sunucusu bir lisans sunucusu bulduktan sonra periyodik olarak lisans sunucusunun varlığını kontrol eder

Active Directory Olan Ortamlarda TS Lisans Sunucusu Bulma

Terminal Sunucusu Active Directory Etki Alanının bir üyesiyse, discovery process farklı işler.

1. Terminal Server öncelikle LicenceServers registry anahtarını kontrol eder ve eğer mevcutsa burada tanımlanan sunuculara erişmeye çalışır. Lisans sunucusuna bu noktada ulaşırsa diğer adımlara geçilmez.

2. Terminal Server enterprise kapsamda bir lisans sunucusu olup olmadığını LDAP query yaparak Active Directory’den sorgular.

(LDAP://CN=TS-Enterprise-Licence-Server,CN=, CN=sites, CN=configuration, DC=,DC=com)

3. Eğer bir önceki adımda bir lisans sunucusuna erişilemezse; Terminal Server bulunduğu Active Directory Site’daki bütün Domain Controller ‘ları, enterprise kapsamda bir lisans sunucusu kaydı bulmak için sorgulamaya başlar.

4. Terminal Server halen bir lisans sunucusu bulamadıysa, kendi bulunduğu Active Directory site da olmayan tüm Domain Controller ları, domain kapsamda bir lisans sunucusu bulmak için sorgular.

Bu işleyiş sırasında dikkatimizi çektiyse; eğer lisans sunucusunu “domain scope” modda kurduysak varlığını hiçbir domain controller’a kaydettirmeyecektir. Bu nedenle eğer “domain scope” kullanacaksanız ve terminal sunucuların lisans sunucunuzu otomatik bulmasını istiyorsanız, Lisans Sunucunuzu bir Domain Controller üzerine kurmalısınız.

Bu işlemlerden sonra terminal server bir lisans sunucusuna ulaşamazsa, discovery process bir saat arayla tekrarlanır.

Bir lisans sunucusu bulunduğunda Terminal Server bulduğu sunucuya ait bir registry key yaratır. Bulunan lisans sunucusu enterprise scope da ise HKLM\Software\Microsoft\MSLicencing\Parameters\ EnterpriseServerMulti dizininde, domain scope da ise HKLM\Software\Microsoft\MSLicencing\ Parameters\DomainLicenceServerMulti dizininde kaydedilir. Bu kayıtlardan sonra Terminal Server yanlızca bunlara erişemediği zamanlarda discovery process’i yeniden başlatır.

Licence Sunucusu Bulma (Discovery Process) Problemlerini Gidermek

Terminal Server’ınız lisans sunucusuna erişemiyorsa Windows Server 2003 Resource kit ile birlikte gelen LSVIEW.EXE adlı tool’u kullanabilirsiniz. Ayrıca problemin nedenini bulabilmek için Şekil-3 ü inceleyebilirsiniz.

Şekil-3