Exchange sistemlerinin 7/24 çalışır durumda olması için yüksek çalışılabilirlik seçenekleri kullanılmalıdır. Bu amaçla tercih edilebilecek -maliyet, hız ve hata toleransı farklı olan- 4 yapıyı inceleyerek avantaj ve dezavantajlarına değineceğiz.
Exchange Server 2007’de kişilerin e-posta veritabanları Posta Kutusu (Mailbox) sunucusunda tutulmaktadır. Bu sunucu bir depolama birimine bağlanır ve tüm e-posta veritabanları o depolama biriminde yer alır. Posta kutusu sunucuları söz konusu olduğunda, bir kurumun e-posta trafiği için aşağıdaki parametreler hayati önem taşır:
- Posta kutusu sunucularının donanımsal özellikleri,
- Bağlı oldukları depolama birimlerinin performansı
- Ağ altyapısının hızı
Exchange sistemlerinin merkezinde yer alan posta kutusu sunucularının sürekli çalışır vaziyette tutulması gerekir. Ancak bazen planlı kesintiler (elektrik altyapısının yenilenmesi, ağ cihazlarının değişmesi vb.) bazen de felaket senaryoları (doğal afetler, donanımsal arızalar vb) sistemlerin devre dışı kalmasına neden olabilir. Bu yüzden posta kutusu sunucularında yedeklilik ve yüksek çalışılabilirlik çözümleri geliştirilmiştir.
Exchange Server 2007 SP1 ile birlikte kullanılabilecek 4 adet yüksek çalışılabilirlik seçeneği bulunmaktadır:
- LCR (Local Continuous Replication)
- SCC (Single Copy Clusters)
- CCR (Cluster Continuous Replication)
- SCR (Standby Continuous Replication)
Şimdi bu yapıları tek tek inceleyerek birbirlerine göre avantaj ve dezavantajlarına göz atalım.
LCR (Local Continuous Replication)
LCR yapısında tek bir posta kutusu sunucusu bulunur. Bu sunucunun sahip olduğu e-posta veritabanlarının (db) ve değişiklik kayıtlarının (log) bir kopyası farklı bir depolama biriminde tutulur. Orijinal kopyaya aktif kopya, yedekleme amacıyla tutulan kopyaya ise pasif kopya denir. Aktif kopya devre dışı kaldığında pasif kopya onun yerini alır ve böylece sistem çalışmaya devam eder. Pasif kopyaya geçiş elle yapılır.
Aktif kopya ile pasif kopya arasında değişiklik kayıtları eşlenir (log replication) ve bu sayede her iki kopya da tamamen birbirinin aynısı olur. İki kopya arasındaki eşleme “değişiklik kaydı taşıma (log shipping)” yöntemiyle gerçekleşir. Taşıma işlemi asenkrondur.
Şekil-1
LCR yapısının avantajları:
- Veritabanında bir sorun oluştuğunda çok hızlı bir şekilde pasif kopya devreye alınabilir.
- Ek bir sunucu gereksinimi olmadığı için maliyet düşüktür.
- Yedekleme işlemleri pasif kopya üzerinde yapılabilir. Bu sayede ürün ortamındaki aktif kopyanın performansı yedekleme işleminden etkilenmemiş olur.
LCR yapısının dezavantajları:
- Tek nokta hatası (single point of failure) vardır. Eğer sunucu devre dışı kalırsa tüm sistem durur.
- Aktif kopya ile pasif kopya arasındaki geçiş elle olur.
SCC (Single Copy Clusters)
SCC sık tercih edilen bir küme (cluster) yapısıdır. LCR’dan daha iyi bir yedeklilik yapısına sahiptir ve biraz sonra tanıtacağımız CCR’a göre daha az maliyetlidir. Bu özellikler SCC yapısını ideal bir yüksek çalışılabilirlik seçeneği haline getirmektedir.
Bir SCC kümesinde iki veya daha fazla sayıda düğüm (node) olabilir. Düğümlerden birisi pasif durumda olurken diğerleri aktif olarak çalışır. Kurumun yedeklilik/performans ihtiyacı ve bütçesi göz önünde bulundurularak 1+1, 3+1 veya 7+1 gibi yapılar tercih edilebilir. SCC kümesi içerisinde en fazla 8 adet düğüm bulunabilir.
SCC’deki sunucular tek bir depolama birimine bağlıdır. Depolama biriminin yedeği yoktur. Örneğin 1 aktif + 1 pasif yapıdaki SCC kümesinde aktif sunucu depolama biriminin sahibidir ve tüm işlemler bu sunucu üzerinden gerçekleştirilir. Eğer aktif sunucu devre dışı kalırsa pasif sunucu devreye girer ve aynı depolama birimini kullanmaya başlar. Aynı anda iki sunucu birden depolama birimini kullanamaz.
Şekil-2
SCC yapısının avantajları:
- Sunucular yedekli çalışır. Bir sunucu devre dışı kaldığında diğer sunucu onun yerine devreye girer.
- Küme içerisindeki düğüm sayısı 2 ile 8 arasında olabilir. 1+1, 3+1, 4+1 veya 7+1 gibi seçenekler tercih edilebilir. Esnek bir yapıya sahiptir.
- Aktif sunucu devre dışı kaldığında pasif sunucu otomatik olarak devreye girer.
SCC yapısının dezavantajları:
- Tek bir depolama birimi olduğu için tek nokta hatasına (single point of failure) neden olur. Eğer depolama birimi arızalanırsa tüm sistem devre dışı kalır.
- Bir sunucu devre dışı kaldığında sistem çalışmaya devam eder ancak daha fazla sayıda sunucu çökmesine karşı dayanıklılığı yoktur.
- Exchange Server 2010’da SCC yapısı bulunmayacaktır.
CCR (Cluster Continuous Replication)
Her sunucunun ve her depolama biriminin bir yedeğinin bulunduğu küme yapısıdır. İki düğümden (node) oluşan bir küme yapısında aktif ve pasif sunucu bulunur. Her iki sunucu da farklı depolama birimlerine bağlıdır. Depolama birimlerinde tutulan e-posta veritabanları (db) ve değişiklik kayıtları (log) sürekli senkronize edilir. Bu sayede aktif kopyanın depolama birimi ile pasif kopyanın depolama birimleri tamamen aynı içeriğe sahip olmuş olur.
CCR yapısında aktif durumdaki sunucu devre dışı kaldığında pasif sunucu otomatik olarak devreye girer. Eğer aktif sunucu çalışır durumdaysa ama aktif kopyanın depolama birimi arızalıysa yine pasif sunucu otomatik olarak devreye girer (Her iki durumda da pasif sunucu kendi depolama birimini kullanır). Dolayısıyla hem sunucu arızalarına hem de depolama birimlerindeki arızalara karşı bir dayanıklılık sağlanmış olur.
Şekil-3
CCR yapısında SCC’de olduğu gibi küme içindeki sunucuların genel ağ (public network) bağlantılarının yanında bir de özel ağ (private network) bağlantıları bulunur. Bu ağ üzerinden birbirlerine kalp atışları (heartbeat) gönderirler ve böylece birbirlerinin aktif veya pasif olup olmadıklarını öğrenirler. Ağın devre dışı kalması durumunda hangi sunucunun aktif hangi sunucunun pasif olduğu küme tarafından bilinemeyebilir. Bu duruma çatlak beyin sendromu (split brain syndrome) adı verilir. Bunu aşmak için iki sunucu dışında farklı bir sunucuda yetersayı bilgisi (quorum) tutulur. Hangi sunucunun aktif olacağı onun oyu ile belirlenir.
Yetersayı bilgisi genellikle Uç Aktarım (HUB transport) sunucusunda bir paylaşım dizininde tutulur. E-posta Kutusu (Mailbox) sunucularının erişimi için gerekli yetkiler verilmelidir.
CCR yapısının avantajları:
- Bir sunucu (veya onun depolama birimi) devre dışı kaldığında diğer sunucu (depolama birimi ile birlikte) otomatik olarak devreye girer.
- Tek nokta hatası (Single Point og Failure) yoktur. Hem sunucular hem de depolama birimi yedeklidir.
CCR yapısının dezavantajları:
- Diğer yüksek çalışılabilirlik seçeneklerine göre daha maliyetlidir.
SCR (Standby Continuous Replication)
Exchange Server 2007 SP1 ile birlikte gelen yeni bir kümeleme teknolojisidir. LCR ve CCR’da kullanılan değişiklik kaydı taşıma (log shipping) ve değişiklik kaydı tekrarlama (log replay) özellikleri ek teknolojilerle daha da geliştirilmiştir. Özellikle de Aktif Dizin (Active Directory) siteleri arasında kullanılmak üzere tasarlanan bir yapıdır.
SCR’da kaynak ve hedef kavramları vardır. Örneğin bir kurumun merkezdeki veri merkezi kaynak olarak düşünülebilir. Uzaktaki bir şubesindeki veri merkezi ise hedef olarak planlanır. SCR’daki senkronizasyon merkezden şubeye doğru olur. Merkezdeki e-posta kutusu (mailbox) sunucularında SCC, CCR yapıları kullanılabileceği gibi tek başına bir sunucu da bulunabilir. Hedef olarak belirtilen şubede ise pasif konumda bekleyen sunuculardan oluşan bir küme yapısı olabilir.
Şekil-4
SCR yapısının avantajları:
- Aktif Dizin (Active Directory) siteleri arasında değişiklik kaydı (log) senkronizasyonu için geliştirilmiş bir yapıdır. Merkezdeki depolama birimlerinin yedeği uzaktaki şubede tutulabilir.
SCR yapısının dezavantajları:
- Merkez sitesindeki sistemler devre dışı kaldığında şubedeki sistemler elle devreye alınır.
Bu konuyla ilgili sorularınızı alt kısımda bulunan yorumlar alanını kullanarak sorabilirsiniz.
Referanslar
